Η σιωπή του Άλκη Αλκαίου.

Γράφει o Σπύρος Αραβανής.

    Το μεγάλο όνειρο και στοίχημα κάθε μουσικού δημοσιογράφου που «σέβεται» τον εαυτό του...(sic!) ήταν να πάρει συνέντευξη από τον Άλκη Αλκαίο. Στα πηγαδάκια μας άκουγα συχνά τη φράση: «να προσπαθήσουμε για συνέντευξη με τον Αλκαίο». Χωρίς να διαθέτουμε ουσιαστικά, ούτε μια χαραμάδα βιογραφικού του, ο μύθος της σιωπής του γιγάντωνε το έργο του χωρίς όμως αυτό να τον έχει καθόλου ανάγκη. Τα τραγούδια του, μέχρι τις αρχές του 2000, γεμάτα γρίφους, ιστορικά γεγονότα, έντονες εικόνες και καθαρότητα.

Μεγαλώνοντας, όπως ο Όμηρος, πέρασε από την «Ιλιάδα», από τα τραγούδια του αγώνα, του διεθνισμού, των επαναστάσεων και της αδρεναλίνης, στην «Οδύσσειά» του, σε ιστορίες μπολιασμένες με δημοτικό ύφος, διδακτισμό, αποφθέγματα γνώσης, αποστάγματα μιας ζωής που δεν ξέρουμε οι περισσότεροι πώς την έζησε. Για αυτό και θαυμάζω και συγχαίρω τους συνεργάτες και φίλους του, στιχουργούς, συνθέτες και τραγουδοποιούς, οι οποίοι δεν άφησαν ποτέ όλα αυτά τα χρόνια, δημόσια τουλάχιστον, μια νύξη σχετικά με την ιδιωτική ζωή του με αντάλλαγμα το θαυμασμό του κόσμου: «Α! Είσαι φίλος του Αλκαίου!! Πες μας για αυτόν». Σεβάστηκαν την απόφασή του για δημόσια αποχή, διαχειρίστηκαν τίμια την φιλία που τους προσέφερε, ορκίστηκαν στη σιωπή του.

Το μέλλον όμως από σήμερα προχωρά ερήμην του. Τώρα αρχίζει και ο πιο δύσκολος ρόλος των φίλων και συνεργατών του και φυσικά των προσώπων του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Να προστατεύσουν αυτή του τη σιωπή ως δημόσιο πρόσωπο, την ιδιωτική του ζωή και να στηρίξουν το πολύτιμο έργο που μας κληροδότησε. Ακόμα κι αν έχει τεράστιο ενδιαφέρον για τους μουσικολόγους του μέλλοντος να μάθουν στοιχεία της ζωής του ώστε να προσεγγίσουν από περισσότερες πλευρές τους στίχους του -κι όχι βεβαίως αναζητώντας «γαργαλιστικές» λεπτομέρειες»,- νομίζω πως οφείλουν όσοι τον συναναστράφηκαν να μη σπάσουν την «ομερτά» με την οποία συγκατάνευσαν. Εκτός κι αν υπήρχε επιθυμία του μετά το θάνατό του να «μιλήσουν» κάτι που δεν το γνωρίζω και που φυσικά είναι πέρα για πέρα αποδεκτό.

Παρακάτω ακούστε τον Θάνο Μικρούτσικο να απαγγέλει το πρώτο ποίημα του Άλκη Αλκαίου που μελοποίησε,  με τίτλο Φλεβάρης 1848 και είχε τραγουδήσει η Μαρία Δημητριάδη.
Είναι όμως εξ' ίσου πολύ επικίνδυνο να μιλάμε για τη «σιωπή» του έτσι αυθαίρετα -όπως ο υπογράφων αυτό το κείμενο- χωρίς να γνωρίζουμε τους λόγους αυτής της επιλόγης. Διαβάζω και ακούω από το πρωί για αυτή την ηρωική στάση του η οποία συνοδεύεται από πλήθος επευφημισμών. Στο μυαλό μου αυτόματα ήρθε μια άλλη φημισμένη «σιωπή», αυτή του Μανόλη Αναγνωστάκη, ο οποίος από το 1979 που κυκλοφόρησε ο συγκεντρωτικός τόμος των ποιημάτων του, και από το 1983 που κυκλοφόρησε ιδιωτικά το αυτοβιογραφικό σχόλιο «Y.Γ.», δεν έκανε καμία άλλη ποιητική παρέμβαση.. Η δήλωσή του: «Στο αλλοιωμένο τοπίο της εποχής μας δεν θα ξαναγράψω γιατί το έργο μου το ολοκλήρωσα. Επιλέγω τη σιωπή» συνεχίζει μέχρι τις μέρες να θεωρείται από πολλούς ως «πολιτική πράξη» με αποτέλεσμα να χτιστεί γύρω του -ερήμην του πάντα- μια «ηρωική» παραφιλολογία.

    Ο ίδιος όμως, όπως διαβάζουμε στο πρόσφατο βιβλίο του Μισέλ Φάις, «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά», εκδ. Πατάκη, στο οποίο περιλαμβάνεται ο μονόλογος του καταγεγραμμένος από τον Φάις, το Νοέμβριο του 1992, δηλώνει: «Δεν ξέρω, μου φαίνεται δύσκολο να γράψει ποίηση ένας άνθρωπος σε μεγάλη ηλικία, όταν περνάνε από το φίλτρο του μυαλού του η εμπειρία, όλες οι σκέψεις του, όλα αυτά όταν περνάνε, δεν μπορεί... Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σταμάτησα κι εγώ νωρίς, έκοψα με την ποίηση. Σταμάτησα πολύ νωρίς, διότι, όταν έρχεται η εμπειρία, όταν έρχονται οι ρυτίδες, η φλέβα, η ποιητική φλέβα, στομώνει, στεγνώνει» (σελ. 87-88). Τα δεδομένα ανατρέπονται σε μια νύχτα. Πώς θα προχωρήσουμε τώρα χωρίς «ηρωικές» πράξεις...;

Η δημόσια σιωπή του Άλκη Αλκαίου έχει τους λόγους που μόνο ο ίδιος και οι οικείοι γνώριζαν καλύτερα από όλους. Ας σεβαστούμε, λοιπόν, αυτό το δικαίωμά του χωρίς υποκειμενικά «συμπεράσματα».. Και ας προφυλάξουν, όσοι έχουν την ευθύνη, τη ζωή και το εναπομείναν-αν υπάρχει- έργο του από τους «καταλοιποθήρας», όπως τους χαρακτήριζε ο Κώστας Βάρναλης, δηλαδή από τους «τυμβωρύχους του πνεύματος που τρέχουνε και ψαρεύουν τα... οστεοφυλάκια των ποιητών για να βρούνε ό,τι να’ ναι για να το δημοσιέψουν». Γιατί στην περίπτωση του Αλκαίου η ιδιωτικότητά του είναι ένας ολάνθιστος κήπος. Ας μην τον μακελέψουμε.

Κλείνω με το πρελούδιο που είχε επιλέξει ο ίδιος ο Αλκαίος στο δυσεύρετο ποιητικό του βιβλίο, «Εμπάργκο», Αθήνα, 1983, εκδ. «Εταιρεία Νέας Μουσικής» που είχα την πολύτιμη τύχη να μου το χαρίσει ο Θάνος Μικρούτσικος, τον οποίο ευχαριστώ δημοσίως από τα βάθη της καρδιάς μου, υπεύθυνος αυτών των εκδόσεων:

"Ο πρώτος της γενηάς είναι δεμένος πάνω/σ' ένα δέντρο/Τον τελευταίο τον τρώνε τα μερμήγκια"
Γκ. Γκ. Μάρκες

Καλό ταξίδι πάνω στο δέντρο σου, Άλκη Αλκαίε. Σε ευχαριστούμε για όλα.



Αναδημοσίευση από τη σελίδα  musicpaper.gr.